Vào ngày 25/03/1957, trong bầu không khí ảm đạm của thế chiến thứ hai, sáu đất nước Châu Âu đã ký kết hiệp nghị kiến thiết một đơn vị quốc tế - Liên Minh Châu Âu ( EU ). Từ đó đến nay, EU đã hấp thụ thêm 22 thành viên, nâng tổng số non sông thành viên lên 28.
Có thể nói EU đã thực hiện được nhiều thành quả to lớn mà có lẽ chính những người sáng lập ban sơ cũng chẳng thể ngờ tới. Không chỉ củng cố nền hoà bình cho châu lục, EU còn phát triển một hoạt động mua bán lẻ tẻ cũng như một đồng tiền duy nhất.
Tuy nhiên, mặc dù bữa qua (25/3) các nhà lãnh đạo Châu Âu họp mặt tại Rome để kỷ niệm 60 năm xây đắp EU, chắc hẳn người nào cũng nắm bắt rõ rằng đoàn kết này đang phải đương đầu với một thử thách lớn.
Nguy cơ đến từ bên ngoài và trong chính nội bộ EU. Những khuyết điểm của EU lộ rõ khi cuộc khủng hoảng đồng euro vẫn chưa được giải quyết êm thấm. Trước tình hình kinh tế bất ổn kéo dài, sự ủng hộ bỏ ra cho EU đã giảm mạnh.
Những đối tượng theo chủ nghĩa dân tuý và chống Châu Âu hiện đang liên tiếp đả kích sự sống sót của EU. Tại Pháp, dù không dễ dàng có thể chiến thắng tham gia tháng năm, nhưng chiến dịch tranh cử tổng thống của Marine Le Pen, lãnh đạo của Đảng Trận mạc Non sông – phe ủng hộ chủ nghĩa dân tuý, có phổ thông dấu hiệu tích cực.
Ngoài ra đó, làn sóng chống EU đã có một kết quả vô cùng kịch tính: Brexit. Thủ tướng Anh Theresa May không tham dự “bữa tiệc sinh nhật” tại Rome; bởi vào ngày 29/03, bà sẽ kích hoạt Điều 50 của Hiệp ước Lisbon, khởi động quá trình “ly hôn” EU. Những cuộc điều đình về sự ra đi của Anh cam đoan sẽ tiêu tốn toàn bộ thời điểm và công trạng trong hai năm đến. Không chỉ vậy, mất đi một thành viên cần thiết, tầm tác động và uy tín của EU cũng chịu tổn thất không tí hon.
Về phía tác động bên ngoài, áp lực trong khoảng bên ngoài tới EU khá nguy hiểm. Khủng hoảng tị nạn giảm cốt yếu là nhờ thoả thuận với Thổ Nhĩ Kỳ. Một nước Nga hiếu chiến hơn dưới sự lãnh đạo của Vladimir Putin cùng tân tổng thống Mỹ Donald Trump – người không phải hứng thú với cả EU và NATO – làm cho Châu Âu lâm tham gia thế yếu, thuận lợi bị chia rẽ.
Câu kết không kết hợp
Phản ứng truyền thống của những người ủng hộ EU trước những thử thách này là nhấn mạnh sự liên hiệp trong câu kết. Theo họ, đây chính là điều quan trọng cho đồng euro . song song, họ cũng cho nhân thức EU cần nắm giữ thêm phổ quát quyền lực nhằm củng cố biên thuỳ với các khu vực bên ngoài và đảm bảo ngôn ngữ của bản thân mình trước Putin và Trump. Tất nhiên, dư luận lại ủng hộ nhân tố trái lại.
Khủng hoảng đồng euro đã vượt lên thời điểm tồi tệ nhất, nhân tố dân nhập cư không còn hiểm nguy, Brexit có lẽ sẽ sớm ổn thoả. Nếu như sau cuộc bầu cử năm nay, Emmanuel Macron đắc cử tổng thống Pháp, Angela Merkel hoặc Martin Schulz trở thành thủ tướng Đức, thì đội ngũ lãnh đạo EU sẽ gồm những người ủng hộ hòa hợp kiên quyết nhất.
Tất nhiên, kịch phiên bản này cũng sinh tồn nhiều nguy cơ. EU có thể “tan cộng đồng xẻ nghé” nếu như nổ ra một cuộc khủng hoảng tài chính mới tác động thụ động tới đồng euro hay một cuộc trưng cầu dân ý mới về điều đi hay ở lại EU hoặc khu vực đồng bạc thông thường euro.
Liệu có chọn lựa nào tốt hơn? Câu trả lời là cần phải chính thức xây dựng một EU linh hoạt hơn. Về phía đồng euro, linh hoạt hơn tức thị cần có một chuỗi hệ thống “đa cấp” (multi-tier) với thêm rộng rãi tổ quốc Châu Âu tham gia hoạch định chế độ cho EU ở những chừng khác biệt; đồng thời, chuỗi hệ thống này cần đủ cởi mở để có thể dễ dàng chuyển đổi giữa các cấp.
Châu Âu “đa cấp”
Mới đây, có đa dạng đồn đoán về lợi ích của định nghĩa Châu Âu “đa vận tốc” (“multi-speed” Europe). Đương nhiên, theo các nhà chỉ huy Châu Âu, khái niệm này có nghĩa: những thành viên nòng cốt của EU cần theo đuổi các chính sách tầm thường trong các ngành nghề như quốc phòng, tài khoá hay phúc lợi; nghĩa là mọi non sông đều nhắm đến cùng một đích đến. Những giang sơn không hề là thành viên EU cũng có một “ghế” trong một Châu Âu “đa cấp” và rộng hơn. Châu Âu gồm 48 đất nước với 750 triệu người, thay vì chỉ giới hạn trong 28 nước nhà thành viên EU với dân số 510 triệu người.
Nòng cột của Châu Âu là những nước nhà sử dụng đồng bạc tầm thường. Để khắc phục nhân tố đồng euro, những quốc gia này cần thích hợp tác nhiều hơn và cần có các doanh nghiệp phổ biến – từ một cấu kết nhà băng phù hợp tới một khí cụ nợ phổ biến.
Cấp tiếp theo sẽ gồm một đội ngũ “lỏng” hơn các thành viên của EU hiện nay. Đội ngũ này gồm những giang sơn sẵn sàng hi sinh độc lập quan trọng để gia nhập khu vực đồng euro. Đây là một việc khiến mà có nhẽ phổ thông quốc gia sẽ không thi hành trong dài hạn, hoặc sẽ không bao giờ thi hành.
Ngoài ra, một Châu Âu đa cấp nên là một gia đình bình thường cho thêm nhiều non sông, tức thị cần đổi mới tư tưởng thay vì chỉ đổi mới hiệp ước. Với phổ quát non sông EU, đây là một lời xúc phạm; nhưng đây lại là những gì người dân Châu Âu mong muốn.
Có nhẽ, những non sông như Thuỵ Điển hay Na Uy cũng mong muốn đến gần hơn với hoạt động mua bán lẻ tẻ của EU. Phổ thông tổ quốc khác như Anh, dù không hài lòng các pháp luật của thị trường hiếm hoi, nhưng vẫn hi vọng có thể kinh doanh tự do với EU. Những đất nước này có thể giữ vai trò lớn hơn trong rộng rãi ngành nghề như quốc phòng và bình yên.
Những khu vực như Thổ Nhĩ Kỳ, Tây Balkans, Ukraine hay Georgia có lẽ cũng mong muốn có một vị trí tốt hơn thay vì mãi bận rộn kẹt trong hiện trạng hiện nay: dù được lên tiếng là chưa chứng nhận để biến thành thành viên chính thức của EU, nhưng họ hiểu rằng họ sẽ không bao giờ được phép gia nhập.
Một Châu Âu đa cấp cần thực tế hơn khi đưa ra các pháp luật cho mỗi cấp. Chả hạn, những giang sơn ở vòng ngoài có thể không hoàn toàn ủng hộ quyền tự do vận động của công dân, nhưng không nên vì vậy mà cản trở họ gia nhập hoạt động mua bán lẻ tẻ của EU. song song, không nên kỳ thị và coi những nước nhà không thuộc nòng cốt của EU là “non sông hạng nhì”. Ngoài ra đó, nên có phổ quát con đường cho các nước nhà chiếm hữu quân đội hay có ảnh hưởng ngoại giao (ví dụ như Anh sau Brexit) nhập cuộc hoạch định chế độ ngoại giao và quốc phòng.
Cốt lõi để EU có thể sinh tồn thêm 60 năm nữa chính là sự linh hoạt. Giống như Anh, một ngày nào đó, một nước nhà EU khác cũng có thể “xong xuôi áo ra đi”. Ví như chẳng thể chấp nhận sự đặc biệt, EU sẽ phải đương đầu với nguy cơ tan rã.
Theo Trí thức trẻ/Economist
Xem thêm: máy bơm hóa chất
0 nhận xét: