Viện Nhà băng Vốn đầu tư - Đại học Kinh tế Quốc Dân
1 bài viết
Quản lý không may trong hoạt động nhà băng ngày càng được chú ý, khác lạ là khi hệ thống vừa trải qua những công đoạn tái cơ cấu mạnh bạo để xử lý những tồn đọng do điều hành rủi ro yếu kém thời điểm trước gây nên.
Một trong những yêu cầu khắt khe với các ngân hàng hiện nay là phải phục vụ được các tiêu chuẩn về điều hành không may và bình an không chỉ theo chuẩn của Việt Nam mà phải là chuẩn quốc tế, cụ thể là Basel II. Từ năm 2014, Nhà băng Nhà nước đã lựa chọn ra 10 nhà băng để cho áp dụng thể nghiệm chuẩn này bao gồm Vietcombank, VietinBank, VPBank, Sacombank, MB, Techcombank, ACB Maritime Bank và VIB tất nhiên tới nay vẫn chưa nhà băng nào lên tiếng ứng dụng thắng lợi, ngoại trừ OCB không nằm trong danh sách lại có công bố họ là người đầu tiên chiến thắng với Basel II.
Basel II được bình chọn là rất quan trọng và các nhà băng vẫn kêu không dễ dàng vận dụng dù rằng nhân loại đã vận dụng chuẩn này trong khoảng 13 năm về trước, nhưng ngoài bạn dạng thân hệ thống nguồn vốn và những nhà chuyên môn, người dưng cuộc còn rất mơ hồ về thuật ngữ này.
Vậy Basel II gồm những nội dung gì, tầm quan trọng cụ thể ra sao, tập đoàn điều hành đã có cung cấp hay giám sát việc thực sinh ra sao, rồi các nhà băng Việt khi nào mới đáp ứng được… là những thắc mắc thường trực.
Quay quanh điều này, chúng tôi đã có cuộc mua bán với Tiến sĩ Đỗ Hoài Linh, Phó Trưởng Bộ môn Ngân hàng Thương mại, Viện Nhà băng – Vốn đầu tư, Đại học Kinh tế Quốc dân.
Nhà báo: Xin bà cho biết những nội dung cơ bản Basel II trong hoạt động nhà băng?
TS. Đỗ Hoài Linh: Hiệp ước vốn Basel II nhằm nâng cao chừng mực bình an, hiệu quả, lành mạnh và năng lực cạnh tranh của hệ thống nhà băng duyệt y 3 cột trụ: i) Trụ cột 1 - Đáp ứng tỷ trọng bình yên vốn (bảo đảm vốn cho không may nguồn vốn vay, không may hoạt động và không may thị trường); ii) Cột trụ 2 - Nâng cao năng lực điều hành, quản trị không may, tự bình chọn mức độ đủ vốn của nhà băng và nghĩa vụ thanh tra, giám sát của cơ quan quản lý; iii) Trụ cột 3 - Tăng mạnh công khai, sáng tỏ tin tức về tình hình hoạt động của nhà băng, tuân thủ kỷ luật hoạt động mua bán.
Một trong những nội dung cần thiết để xác định tỷ lệ an ninh vốn theo Basel II là việc các nhà băng phải xây dựng các phép tắc xác định rủi ro theo các bề ngoài của Basel II.
Với không may nguồn hỗ trợ, một trong ba chính sách có thể được dùng là qui định chuẩn, trong đó của cải có rủi ro được vận dụng các hệ số rủi ro khác nhau do đơn vị xếp hạng qui định; bề ngoài nội bộ căn bản– tài sản có không may RWA được tính dựa trên những dữ liệu nội bộ về xác xuất phá sản, tổng dư nợ của khách hàng tại thời điểm đối tượng mua hàng không trả được nợ, kỳ hạn; và vẻ ngoài nội bộ nâng cao - tài sản có không may RWA được tính toán từ dữ liệu nội bộ chung nhưng bí quyết tính phức tạp hơn.
Với không may hoạt động, ngân hàng có thể áp dụng một trong ba chính sách là phương pháp căn bản - vốn được tính dựa trên tỷ trọng % cố định (15%) trên bình quân tổng doanh thu dương của các năm trong ba năm trước đó; phương pháp chuẩn – vốn được tính gần giống như hiệ tượng cơ bản nhưng phân thành 8 lực lượng nghiệp vụ với tỷ trọng % tương ứng; bề ngoài nâng cao – vốn được tính dựa trên hệ thống nội bộ đánh giá không may hoạt động cơ bản của nhà băng.
Với không may hoạt động mua bán, nhà băng có thể ứng dụng một trong nhị vẻ ngoài là hiệ tượng chuẩn – vốn được tính với từng yếu tố không may, rủi ro lãi suất, không may hiện trạng vốn, rủi ro tỷ giá, rủi ro hàng hóa; và lý lẽ mô phỏng nội bộ – xác định được giá trị tổn thất) của mỗi giao dịch, của các danh mục và của toàn thể hoạt động nhà băng. Việc chọn hình thức áp dụng cũng được Basel II khuyến cáo rằng các ngân hàng nên lựa chọn phù hợp với đặc điểm, quy mô của nhà băng và một nguyên tắc là các ngân hàng hoạt động càng phức hợp thì phải vận dụng bề ngoài có độ phức hợp cao hơn; song song không cho phép các nhà băng chuyển ngược trở lại vẻ ngoài dễ chơi một khi đã được hài lòng dùng các lý lẽ nâng cao.
Ngoài ra, các nguyên lý, cấu trúc và mô phỏng quản trị không may, mô phỏng rà soát giám sát, chuỗi hệ thống xếp hạng nguồn vốn vay nội bộ, cấu trúc hệ thống tin tức, truyền thông, các tin tức thông báo minh bạch, cấu trúc lưu trữ hạ tầng dữ liệu lịch sử của nhà băng theo chuẩn Basel II cũng cần được các ngân hàng xây dựng đồng bộ.
Ngân hàng Nhà nước đã yêu cầu 10 ngân hàng vận dụng thử nghiệm Basel II, vậy họ có tạo ra nền tảng pháp lý hay không gian thế nào đễ hỗ trợ hay giám sát việc chấp hành ở các nhà băng không?
TS. Đỗ Hoài Linh: Về chủ trương, tôi kiếm được thấy cơ quan quản lý nhà nước rất cố gắng trong việc xúc tiến thi hành quản trị rủi ro theo các chuẩn mực Basel II, và trong khoảng năm 2014 đã cho thử nghiệm 10 nhà băng tiến tới chính sách nâng cao vào năm 2018 gồm Vietcombank, Vietinbank, BIDV, VPBank, Techcombank, VIB, Maritime Bank, MB, Sacombank, ACB. Việc làm cho này biểu lộ sự nhất quyết của công ty điều hành nhà nước trong việc xúc tiến thực hiện quản trị rủi ro theo các chuẩn mực Basel II.
Dường như, ba rường cột của Basel II đã được luật hóa bằng phổ thông văn phiên bản như Thông tư 36/2014/TT-NHNN, Thông tư 02/2013/TT-NHNN, Thông tư 41/2016/TT-NHNN. Nếu như Thông tư 36 vẫn được giới nhà băng gọi là Basel 1.5 thì Thông tư 41 đã tiếp cận được Basel II khi tính CAR, trong đó nhấn mạnh đến 2020 phần lớn các ngân hàng phải tính CAR theo Basel II.
Trong khi đó, nhằm hướng đến nâng cao năng lực quản lý, quản trị rủi ro, tự bình chọn chừng mực đủ vốn của nhà băng và nghĩa vụ thanh tra, giám sát của tổ chức quản lý, Ngân hàng Nhà nước đã có các Thông tư như 44/2011/TT-NHNN, Thông tư 07/2013/TT-NHNN, Thông tư 10/2012/TT-NHNN…Hay hướng tới đẩy mạnh công khai, minh bạch thông tin về tình hình hoạt động của ngân hàng, vâng lệnh kỷ luật hoạt động mua bán, Nhà băng Nhà nước đã ban hành Thông tư 16/2010/TT-NHNN hướng dẫn thi hành về hoạt động thông tin tín dụng; Thông tư 41/2016/TT-NHNN quy định về nội dung báo cáo thông tin. Hình như đó, các công ty quản lý lĩnh vực can dự đến việc thi hành Basel II cũng được hoàn thiện như Tổ chức thanh tra giám sát ngân hàng, Trọng điểm tin tức nguồn đầu tư, Công ti VAMC...
Các ngân hàng vẫn kêu gian truân khi vận dụng Basel II, mà chứng cứ là dù có thời gian sẵn sàng khá lâu nhưng đến nay còn chưa chấm dứt. Vậy bà đánh giá thế nào kĩ năng đáp ứng của các ngân hàng bây chừ?
TS. Đỗ Hoài Linh: Về việc triển khai thi hành Basel II tại 10 ngân hàng thí nghiệm ứng dụng, kết quả tổng thích hợp cho thấy rằng hồ hết các ngân hàng có hẳn một ban công trình riêng cho Basel II. Các nhà băng đều thuê công ty giải đáp nước ngoài để cung cấp triển khai thực hiện công trình, việc xây dựng mô phỏng điều hành rủi ro theo 3 tuyến phòng ngự, hoàn thành khung điều hành rủi ro thị trường, upgrade chuỗi hệ thống xếp hạng nội bộ, tính toán của cải có rủi ro đang dần hoàn thiện.
Về toàn thể, các NHTM Việt Nam đã dần đi tham gia xác định phương hướng, lịch trình chấp hành Basel II của Nhà băng Nhà nước, đương nhiên, để thực hiện được trọn vẹn các yêu cầu Basel II gồm toàn diện cả ba trụ cột vẫn là con đường dài với tất cả việc cần hoàn thiện.
Ví như nhìn vào Báo cáo tài chính của các ngân hàng thì với cột trụ thứ 1, hệ số CAR của các ngân hàng tính tới 31/12/2016 đều đạt trên mức đòi hỏi tối thiểu (9% theo Thông tư 36, và 8% theo Thông tư 41), với khối các nhà băng quốc doanh tỷ trọng này đều vòng quanh mức 10% (Vietcombank là 11,1%, Vietinbank là 10,4%, BIDV là 10,2%), khối các NHTM Cũ kĩ đa số thì tỷ lệ nói quanh mức 13% (Techcombank là 13,1 %, MB là 12,5%, ACB là 13,2%, chợt biến có Maritime là 23,6%), khối các NHTM nhỏ tuổi đều trên 10% (như Ngân hàng An Bình là 13,5%, OCB là 11,1%, Bắc Á là 12,8%), duy có TPBank có CAR tại thời điểm 31/12/2016 là dưới 10% ở mức 9,3%.
Dĩ nhiên, như đã nói ở trên, hiện nay các NHTM vn vẫn đang tính CAR dựa theo Thông tư 36 với rủi ro tính toán mới chỉ có rủi ro nguồn vốn vay, chưa bao gồm không may hoạt động và không may hoạt động mua bán. Theo bí quyết tính toán với tốc độ cao mà tôi thường sử dụng là để đối chiếu CAR hiện nay của các ngân hàng theo Thông tư 41 hoặc Basel 2 thì chúng ta giảm hệ số CAR hiện tại đi 30%, như vậy là khá phổ biến ngân hàng sẽ không thực hiện được mức tối thiểu 8% theo yêu cầu của Basel II.
Ngoài ra, trụ cột 2 và 3 của Basel II cũng là những thách thức lớn của các ngân hàng. Đa số các ngân hàng mới đáp ứng được phần bé bỏng yêu cầu của Basel II đối với rường cột 2, các nhà băng chưa thực hiện xác định vốn tiêu chí dựa trên không may, chưa tính toán vốn bổ sung hoặc yếu tố chỉnh vốn tiêu chí dựa trên rà soát sức nhẫn nhịn về vốn theo các kịch bản hoạt động thông thường và kịch bản có cốt truyện có hại, chưa lập mưu hoạch vốn gồm nguồn tăng vốn dự kiến và phân bổ vốn tiêu chí cho hoạt động kinh doanh, chưa giám sát, có báo cáo nội bộ về mức đủ vốn.
Với rường cột thứ 3 về công khai thông tin, rất nhiều các NHTM đều báo cáo tin tức về hoạt động buôn bán, các nội dung yêu cầu lên tiếng thông tin theo hướng dẫn của TT41 và các pháp luật công bố thông tin minh bạch của Basel II chưa được thi hành. Ngay cả thời điểm của việc thi hành tuân thủ theo Thông tư 41 cũng là năm 2020 cũng cho thấy kĩ năng đáp ứng Basel II của các ngân hàng tại thời điểm này là khôn xiết gian nan. Hoạt động thanh tra giám sát chưa tuân thủ được hết 29 nguyên lý thanh tra giám sát của Basel II, cơ sở công nghiệp tin tức và mô phỏng định lượng mới ở mức đơn giản, nhân công thi hành còn chưa phục vụ, hiệ tượng giám sát mới đang tiếp cận thanh tra giám sát trên hạ tầng không may…
Vì thế, để thi hành được đầy đủ Basel II, các nhà băng sẽ phải đối mặt với phổ biến áp lực, đó không chỉ là áp lực tăng vốn mà việc nâng cao năng lực quản trị, tuân tủ kỷ luật hoạt động mua bán cũng là những trở lực lớn mà các nhà băng phải vượt lên.
Với yêu cầu vốn hiện tại, theo bà bao giờ thì các ngân hàng mới phục vụ được?
TS. Đỗ Hoài Linh: Về lý thuyết để đạt được CAR tối thiểu 8% theo Basel II thì có phần nhiều hình thức, chế độ thứ 1 là tăng vốn tự có (gồm vốn cấp 1, vốn cấp 2), cách thức thứ 2 là giảm RWA – giảm tài sản rủi ro của ngân hàng, hình thức thứ 3 phối hợp vừa tăng vốn tự có, vừa giảm RWA.
Trên thực tế, tùy tham gia yếu tố kiện vĩ mô và thực trạng của từng ngân hàng mà mỗi nhà băng sẽ có những kế hoạch không giống nhau để đạt CAR theo Basel II, dĩ nhiên, trong bối cảnh hiện nay trong khi các nhà băng đều hướng tới chỉ tiêu vững mạnh tín dụng thì việc giảm RWA là không dễ dàng. Do dó, một chế độ mà xu hướng được nói tới khá phổ quát trong thời kỳ mới đây là việc tăng vốn của các nhà băng.
Theo tôi, có thể nhận thấy 2 nguyên nhân của thiên hướng này: Thứ nhất là tăng vốn do yêu cầu mở rộng diện tích hoạt động của ngân hàng, trong bối cảnh cạnh tranh mở rộng thị phần, trong đó nhóm ngân hàng thực hiện tăng vốn với mục đích mở rộng diện tích căn bản là những nhà băng có diện tích vốn yếu tố lệ ở mức thấp nhưng tốc độ vững mạnh trong vài năm mới đây khá cao như VPBank, VIB.
Thứ nhị là tăng vốn để đạt tiêu chí về CAR, cơ chế tăng vốn theo chỉ tiêu này là dùng phần thặng dư vốn, hay lợi nhuận để lại, tạo ra trái phiếu.
Việc dự đoán chính xác thời điểm nào các ngân hàng tăng đủ vốn để phục vụ đòi hỏi của Basel II là đích thực gian khổ và kết quả đo được đôi lúc phải tính hàng năm vì nó không chỉ dựa vào vào ý tưởnrg hay chiến lược tăng vốn của ngân hàng mà còn dựa vào nhiều phần quyết định của các nhà đầu tư. Tất nhiên, với những quyết tâm của các nhà băng hiện tại cùng với những cố gắng ráo riết của các tổ chức quản lý nhà nước thì việc tăng vốn cũng như đảm bảo phục vụ các đòi hỏi của Basel là tất yếu, lịch trình tới năm 2020 giải quyết được Basel II theo tôi là có thể đạt được.
Xin cảm ơn những san sẻ của bà!
Theo Trí thức trẻ
0 nhận xét: