Đến tổ dân thị trấn Thống Nhất (thị trấn Lập Thạch), dân chúng thường hay nhắc tới món “bánh ngói”, được coi như đặc sản của vùng đất núi này. Tục ăn đất của người địa phương ở đây đã có từ rất lâu, không bạn nào nhớ rõ, chỉ nhân thức rằng, mấy chục năm trước, các cụ trong làng đã thấy người lớn ăn đất và trong khoảng bé bỏng các ông cũng được nếm thử vị đặc sản quê.
Giờ đây, khi câu chuyện về chiếc “bánh đất”, “bánh ngói” không còn xa lạ, thì tại quê hương của món bánh này, những người gắn bó với nó cũng không còn nhiều. Hiện nay, còn độc nhất vô nhị cặp phi tần chồng già là cụ Khổng Văn Loa và Khổng Thị Biện (hơn 80 tuổi) vẫn giữ tục ăn đất. Hai cụ sống trong ngôi nhà nhỏ xíu đơn sơ với nếp nhà tranh, vách đất.
Dù rằng cả nhị cụ năm nay đều đã ngoài 80 tuổi nhưng vẫn còn rất sáng láng. Cụ Biện san sẻ: “Bây chừ không mấy người nào ăn đất nữa, chỉ còn mỗi hai phi tần chồng tôi. Ngày nào cũng phải nhâm nhi một tẹo đất mới hết cơn thèm, các con cháu thấy các cụ ăn cũng nhắm nháp một ít”.
Xem video ăn đất
Bao quanh nhà cụ luôn có một vài bao chuyên chở đất, nhiều khi vẫn có người tìm tới tận nhà mua về ăn hay làm cho tiến thưởng. Vài năm trước, cụ vẫn mang món đất ngói ra chợ bán. Cụ kể “khoảng 30-40 năm về trước, ở thôn nhiều hộ vẫn còn giữ tục lệ đào đất lên hun khói lá sim, mang ra chợ thị xã bán lấy tiền. Mỗi người mua một số xu, một vài hào được một nắm gói tham gia lá chuối mang về. Đất là món ăn tiến thưởng vặt khi đi chợ, như ở nơi khác người ta ăn kẹo dồi, bánh khảo”.
Để lấy được loại đất ăn này, cư dân nơi đây phải đào sâu xuống lòng đất gần chục mét, Đến khi chạm mặt những vỉa đất màu trắng tinh khiết như những cục phấn, như ruột củ sắn, có vân thì đó là đất ăn được. "Thậm chí, người ta còn đào xuyên thành những tuyến đường hầm trong lòng đất, giống như đào vàng", anh Khổng Văn Lai (nam nhi cụ Biện) nói
Anh Lai cho biết thêm: “Nhiều khu đồi tại đây rỗng ruột. Một thời, người dân còn ăn nhẵn cả mấy quả đồi, quả đồi sau nhà tôi lúc trước bị rỗng gần hết, cứ đào rỗng rồi lại lấp đất khác lên”.
Theo cụ Biện, đất ngói sau khi đào lên sẽ được đem phơi khô, rồi chẻ thành từng miếng nhỏ tuổi theo thớ đất, cạo hết lớp ken đất bên ngoài sẽ còn lại miếng đất trắng bốp như thạch cao.
Đất ngói có thể ăn sống sau khi khai thác về nhưng để có mùi vị lôi cuốn phải sản xuất khá kĩ càng và kỹ càng. Đầu tiên, đất được khai thác về còn phổ biến tạp đất, sạn cần phải gọt, đẽo thật tinh khiết và tách thành từng miếng gầy như kẹo lạc.
Loại đất dùng để ăn chẳng hề đất chung, đất có nhị màu có thể dùng để ăn là màu trắng sữa như màu bánh khảo và màu xanh như chè lam.
Phổ biến miếng đất, sau khi gọt đẽo cũng có thể ăn ngay được. Trong lúc gọt đẽo, bà Biện đưa cho đứa cháu bé bỏng miếng đất ăn thử
Anh Lai cầm một miếng đất màu trắng như phấn đưa lên miệng ăn ngon lành “ngày xưa phổ thông người nghiện món này lắm, nhất là bà bầu khi nghén ăn món này cứ như phải lòng ấy. Loại đất ngói ăn được này rất tốt cho thanh nữ có mang vì đất này chứa nhiều canxi lại mát cho cơ thể”, anh Lai chia sớt.
Đương nhiên, để khiến cho miếng đất có mùi thơm, miếng đất sẽ được đốt rơm hun cùng với lá sim cho khói quyện tham gia miếng đất.
Khi hun cũng phải xem xét không để lửa cháy to mà chỉ để cho khói bay lên. Hun khoảng 10 phút, đất sẽ ngả sang màu quà và tạo đa dạng khói cho tới khi dậy mùi.
Miếng đất sau khi đã trải qua đủ mọi giai đoạn chế biến sẽ chuyển màu ngà quà, hơi rắn chắc và rất giòn. Chúng có mùi khói, vừa thơm, vừa hắc và khi ăn có một chút vị bùi, mặn. Người không quen sẽ rất khó nuốt, thậm chí có khi còn nhổ ra nhưng những bạn nào ăn quen thì lại cảm thấy nghiện. Trong ảnh, ông Loa, chồng bà Biện đang cầm miếng đất ăn ngon lành.
Bà Biện ăn uống món “bánh đất” thơm ngậy
Theo bà Biện, vừa ăn "bánh ngói" vừa uống nước chè xanh mới cảm nhận hết được vị đất béo ngậy.
0 nhận xét: